Phục hình sau khi nội nha

Tại sao?

Kế hoạch điều trị

Phục hồi răng nên được quyết định trước khi điều trị nội nha như một phần của kế hoạch điều trị tổng quát. Phục hình có thẩm mĩ, chức năng cũng như bảo vệ răng kế cận và mô nha chu.

Tải lực cắn

Chân răng đã được điều trị tủy không dễ vỡ hơn răng chưa nội nha, tuy nhiên chúng có thể yếu hơn do không được nâng đỡ hay giảm cấu trúc mô răng

Sự tải lực nhai có thể đánh giá từ tiền sử bệnh và khám tổng quát lần đầu. Miếng trám bị vỡ, răng lung lay, tăng kích thước cơ nhai, khớp cắn bị quá tải và tất cả đều có tác động đến việc lập kế hoach. Sự phục hồi nên cung cấp sự phân bố đồng đều các stress lực nhai trong những răng còn lại.

Bảo tồn mô răng

Nếu đánh giá mô răng về hình dáng và cấu trúc còn tốt, thiết kế phục hồi thường quy nhất cung cấp chức năng, thẩm mĩ và sự chấp nhận của bệnh nhân.

Quy tắc chung, phục hình mão toàn bộ nên có hiệu ứng ferrule- hiệu ứng vành đai ít nhất 2mm ngà răng xung quanh đường hoàn tất nhằm tạo sự lưu giữ tối ưu (hình 1).

                   Hình 1: mão toàn bộ có đường hoàn tất nên đặt trên ngà răng tối thiểu 2mm.

Vậy răng có nên phục hồi?

Điều này nên được quyết định nếu răng trước đó đã làm nội nha, và đây là yêu tố đầu tiên của kế hoạch điều trị cơ bản. Nếu cấu trúc thân răng còn lại khá nhỏ cần tăng sự lưu giữ như chốt, pin ngà hay cùi giả.

Bệnh nhân cần được cho biết các lựa chọn khác nhau và tiên lượng tương ứng. Nếu cần có thể chuyển đến bác sĩ chuyên khoa phục hình trong một vài trường hợp.

Ví dụ

Các lựa chọn điều trị khác nhau cho phục hình răng cửa bên hàm trên gãy vát dưới nướu và cấu trúc mô răng còn lại ít.

·      Không làm gì cả- lựa chọn này có thể không thẩm mĩ và không được bệnh nhân chấp nhận.

·      Làm răng tháo lắp đơn lẻ điều này chỉ phù hợp là giải pháp tạm thời, nhưng chức năng và thẩm mĩ khó có thể chấp nhận như giải pháp sau cùng.

·      Điều trị nội nha, đặt chốt/cùi giả và làm mão- trường hợp này thật khó để đặt đường hoàn tất mão răng trên ngà (tạo hiệu ứng ferrule), và việc đặt chốt/cùi giả cần thực hiện để tăng sự lưu giữ. Răng trong trường hợp này thường được chuyển chỉnh nha làm trồi, nhưng điều trị này khá phức tạp và sau đó xương ổ răng cũng cần được điều chỉnh do xương ổ răng cũng được làm trồi với chân răng trong quá trình chỉnh nha. Kết quả có thể bộc lộ ngà răng. Tiên lượng lâu dài như phục hình tốt, nếu đường hoàn tất đặt trên ngà răng hay nếu không có đường nứt đang tồn tại.

·      Nhổ chân răng còn lại làm cầu vói, cầu vói được tư vấn khi chân răng đã được nhổ ra. Đánh giá khớp cắn, thẩm mĩ cho kiểu phục hình này không tốt lắm. cầu vói thường bị rớt sau vài năm sử dụng năm thứ 5 đến năm thứ 10. Giải quyết bằng việc dán lại. Cầu vói tận dụng 1 răng làm mão sứ toàn bộ tiết kiệm được mô răng nhưng ít được ủng hộ hơn.

·      Nhổ và thay thế 1 răng mất bởi implant, việc đặt implant khả thi, thẩm mĩ tốt và tiên lượng lâu dài. Yếu tố ảnh hưởng đến kết quả đặt implant bao gồm tiền sử của bệnh nhân, khoảng thích hợp với răng kế cận, số lượng và chất lượng của xương. Chi phí có thể vấn đề lớn.

Khi nào?

Thời gian phục hình

Tỉ lệ thành công cho răng điều trị nội nha tốt, mô răng còn nhiều, chân răng khỏe cao (80%-95) và tiên lượng tốt. Vì vậy, nếu một bệnh nhân đã được điều trị nội nha, phục hình có thể tiến hành ngay lập tức. thời gian 2 tuần sau đó thường khá phù hợp, bởi đây là thời gian răng “không thỏa mái" sau khi điều trị.

Khi răng cần tái tạo thân răng dĩ nhiên thời gian tốt nhất để làm là ngay sau khi trám bít tủy. tiến hành làm răng tạm và sự bít kín ở phần cổ răng ngay lập tức. thân răng được tái tạo bằng amalgam ví dụ như răng hàm, có thể được xem như hình tạm tốt trước khi làm mão.

Răng được tiên lượng không chắc chắn cần theo dõi thời gian lâu hơn trước khi làm phục hình. Nếu cần thiết, răng nên được ngăn ngừa khỏi nứt và cần trám kín phần cổ răng trong khi gắn răng tạm. Khâu chỉnh nha gắn cement kẽm phosphate ở răng cối nếu cần để tránh sự vỡ múi. Vật liệu trám oxide kẽm và eugenol được sử dụng để trám lối vào ống tủy nhằm tránh hở vi kẽ (do eugenol có tính kháng khuẩn). Glass ionomer cũng được sử dụng để trám lối vào ống tủy.

Bằng cách nào?

Răng trước

Răng trước bị gãy nghiêm trọng thường đòi hỏi phục hình vì lý do thẩm mĩ. Răng cần được theo dõi trước khi làm phục hình sau cùng có thể cần phục hình tạm lâu dài. Răng chốt tạm phù hợp để lưu giữ trong thời gian dài và tuy vậy không tạo sự kín vùng cổ răng. Trong trường hợp này nên đặt chốt vĩnh viễn có sự khít sát thích hợp. Mão tạm được làm trên chốt vĩnh viễn. Nếu mất nhiều răng cửa trước thì hàm tháo lắp tạm (hình 5) có thể giải pháp thay thế thích hợp. Chất lượng của phục hình rất quan trọng cho sự thành công nội nha và nên được đánh giá cả phục hình vĩnh viễn và phục hình tạm.

                    Hình 5: hàm tháo lắp tạm thời được sử dụng trong trường hợp mất nhiều răng.